معرفی کتاب: تاریخ خردورزی- انتشارات روزنه- اسفند 1399

اندیشه‌های بشری در حوزه‌های جادو، اساطیر، دین، فلسفه و علم از دوره پیش از سقراط یعنی نزدیک به سه هزار سال قبل تا پایان قرن بیستم سرگذشت متفاوتی داشته‌اند. در هر حوزه، کیفیت ظاهری و درونی طی شده آن با حوزه دیگر یکسان نبوده است. هم‌اکنون بدون داشتن قضاوت زودهنگام می‌توانیم بگوییم که بشر در مسیر طی شده تاریخ اندیشه، شرایط پلکانی را پیموده است و وقتی از یک پله به پله بعدی گام برداشته چشم‌انداز روشن‌تری را مشاهده کرده است. بشر با عبور از هر مرحله متوجه شده که در پلکان قبلی دید محدودتری داشته و ارزیابی‌های خام و ناقصی داشته است.

امروزه این مشکل همزمان در همه حوزه‌های پیش‌گفته شده وجود دارد؛ مانند پلکانی که پله‌های آن همزمان وجود دارد، اما بینش بشر نسبت به هر کدام از پله‌ها تغییر کرده است و سودمندی هر کدام از پله‌ها برای زندگی بشری تفاوت زیادی دارد. پله به پله بالاتر رفت. هیچکدام از پله‌ها از بین نرفته، اما بسیاری از آنها کم مصرف و بی‌مصرف شده است.

……….

روزبه: «پس تاریخ فلسفه را از دوران باستان شروع می‌کنم و تا دوران معاصر پیش می‌روم. نخست باید ببینیم در فلسفه ما به دنبال چه می‌گردیم؟ ما در پی پاسخ به پرسش‌هایی از این دست هستیم: شناخت چیست؟ حقیقت چیست؟ واقعیت چیست؟ ذهن و عقل ما کجای موضوع است؟ آزادی یعنی چه؟ آیا عدالت دست‌یافتنی است؟ انسان واقعاً کیست؟ اجتماع آیا جمع عددی انسان‌هاست؟ از کجا آمده‌ایم، به کجا می‌رویم؟ آیا روح با پایان جسم از بین می‌رود یا در جایی دیگر ادامه می‌یابد؟ آیا ممکن است در جسم دیگری حلول کند؟ آیا آفریدگاری وجود دارد یا به آن صورتی که تا به‌حال گفته‌اند وجود ندارد؟ جهان مادی و فیزیکی چگونه آغاز شده است و به کدام سمت می‌رود و بسیاری از موارد دیگر.

همه این‌ها پرسش‌هایی هستند که در تاریخ فلسفه وجود داشته است. به برخی از آنها پاسخ کامل‌تری داده شده و درباره عده زیادی هم نیازی به پاسخگویی ندیده‌اند و برخی پرسش‌ها و ابهامات را بدون اینکه پاسخ قطعی بدهند، به کناری گذاشته‌اند و از دستور موارد با اهمیت خارج کرده‌اند.»

………

«شاید سرمایه­داری بهترین راه تولید ثروت باشد اما بهترین طریق ایجاد نابرابری نیز هست… در حال حاضر دو خطر وجود دارد: یکی پرداختن بیش از حد به تاریخ فلسفه به­طوری که زیر بار آن له شویم. و دیگری خطر عکس آن، یعنی به اندازه کافی به تاریخ فلسفه نپردازیم. باید حد مطلوب را پیدا کرد و آن را فهمید».